Thursday, January 30, 2025
spot_img

सरदार पटेल के हाथ राजाओं की भुजाओं पर कसने लगे

राजा लोग सदियों से अपने राज्यों को भोगते आए थे। पहले वे मुगलों की छत्रछाया में रहे और बार में अंग्रेजों के संरक्षण में रहे किंतु अब उन्हें कांग्रेस शासित भारत में मिलने से डर लग रहा था किंतु सरदार पटेल के हाथ राजाओं की भुजाओं पर कसने लगे।

अधिकांश राजाओं को डर था कि आजादी के बाद या तो उनकी जनता उनकी संपत्तियों को लूट लेगी अथवा भारत सरकार उसे जब्त कर लेगी। ब्रिटिश सत्ता, आजादी के बाद किसी भी तरह भारतीय राजाओं की रक्षा नहीं कर सकती थी।

उनमें से अधिकांश को समझ में आने लगा था कि या तो अत्यंत असम्मानजनक तरीके से हमेशा के लिये मिट जाओ या फिर किसी तरह सम्मानजनक तरीके से अपनी कुछ सम्पत्ति तथा कुछ अधिकारों को बचा लो।

सरदार वल्लभ भाई पटेल - www.bharatkaitihas.com
To Purchase this Book Please Click on Image

31 जुलाई 1947 को बीकानेर नरेश सादूलसिंह ने रियासती मंत्रालय के सचिव को एक पत्र लिखकर विशेषाधिकारों  की मांग की। रियासती मंत्रालय के सचिव ने महाराजा को लिखा कि नेरशों के व्यक्तिगत विशेषाधिकारों के विषय में हमने केन्द्र सरकार के समस्त सम्बन्धित विभागों से राय ली है और मुझे यह आश्वासन देने का निर्देश हुआ है कि नरेशगण व उनके परिवार जिन विशेषाधिकारों का उपयोग करते आये हैं, वह भविष्य में भी करते रहेंगे। बीकानेर महाराजा ने इस पत्र की प्रतियां बहुत से राजाओं को भिजवायीं। जोधपुर महाराजा इस पत्र से आश्वस्त नहीं हुए किंतु उन्होंने केन्द्र सरकार से किसी विशेष अधिकार की मांग नहीं की।

सरदार पटेल के मखमली दस्ताने युक्त हाथ, राजाओं की भुजाओं पर कसने लगे। सरदार पटेल की उदार अपील, माउंटबेटन द्वारा नरेंद्रमंडल में दिये गये उद्बोधन, कोरफील्ड की रवानगी, रियासतों में चल रहे जन आंदोलन तथा बीकानेर नरेश को रियासती मंत्रालय के पत्र आदि परिस्थितियों के वशीभूत होकर देश के अधिकांश राजाओं ने भारत में विलय के समझौते पर हस्ताक्षर कर दिये। बीकानेर नरेश सादूलसिंह हस्ताक्षर करने वाले प्रथम राजा थे।

अधिकतर राज्यों, विशेषकर छोटे राज्यों, जिन्हें अपनी सीमाओं का पता था तथा वे ये भी जानते थे कि रोटी के किस तरफ मक्खन लगा हुआ है, स्वेच्छा से भारतीय संघ के अंतर्गत आ गये। न तो वे अर्थिक रूप से सक्षम थे और न ही उनमें आंतरिक अथवा बाह्य दबावों का विरोध करने की क्षमता थी।

कई बुद्धिमान तथा यथार्थवादी राजाओं ने विरोध की व्यर्थता तथा शक्तिशाली भारत संघ की संविधान सभा की सदस्यता की सार्थकता को अनुभव किया तथा शालीनता पूर्वक भारत संघ में सम्मिलित हो गये। कुछ हंसोड़ एंव मजाकिया स्वभाव के थे, वे भी संघ में धकेल दिये गये। कुछ राजा अपने घोटालों और कारनामों से डरे हुए थे, उन्हें भी बलपूर्वक संघ में धकेल दिया गया।

-डॉ. मोहनलाल गुप्ता

Related Articles

51 COMMENTS

  1. Greetings, I think your website may be having internet browser compatibility issues. When I take a look at your site in Safari, it looks fine however, when opening in IE, it has some overlapping issues. I simply wanted to provide you with a quick heads up! Besides that, excellent site.

  2. An outstanding share! I have just forwarded this onto a friend who has been conducting a little research on this. And he actually ordered me lunch simply because I discovered it for him… lol. So let me reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanx for spending some time to discuss this subject here on your web site.

  3. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  4. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  5. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  6. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  7. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  8. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  9. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  10. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  11. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  12. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  13. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  14. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  15. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  16. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  17. sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm

  18. That is a great tip especially to those fresh to the blogosphere. Short but very accurate information… Thank you for sharing this one. A must read article.

  19. Can I simply just say what a comfort to discover an individual who genuinely understands what they’re discussing over the internet. You actually know how to bring an issue to light and make it important. A lot more people must check this out and understand this side of your story. It’s surprising you aren’t more popular because you most certainly have the gift.

  20. Having read this I believed it was rather informative. I appreciate you taking the time and effort to put this information together. I once again find myself spending way too much time both reading and commenting. But so what, it was still worth it.

  21. Hi, I do believe this is a great web site. I stumbledupon it 😉 I am going to revisit yet again since I book marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to guide other people.

  22. Hi, I do believe your blog may be having web browser compatibility issues. When I take a look at your blog in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it’s got some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Apart from that, fantastic website.

  23. This is the perfect site for anyone who would like to understand this topic. You realize a whole lot its almost hard to argue with you (not that I actually would want to…HaHa). You definitely put a new spin on a topic which has been written about for years. Excellent stuff, just wonderful.

  24. Nice post. I learn something totally new and challenging on sites I stumbleupon every day. It will always be helpful to read articles from other writers and practice something from other sites.

  25. You’re so awesome! I do not believe I have read a single thing like that before. So wonderful to discover someone with a few unique thoughts on this issue. Seriously.. many thanks for starting this up. This site is something that’s needed on the web, someone with some originality.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Stay Connected

21,585FansLike
2,651FollowersFollow
0SubscribersSubscribe
- Advertisement -spot_img

Latest Articles

// disable viewing page source